Patroni bielańskich ulic #60 - Edward Stachura

W tym artykule przeczytasz m.in.:

• kim jest jej patron
• ciekawostkach z jego życia

Edward Jerzy Stachura, pseudonim „Sted” (ur. 18 sierpnia 1937 w Charvieu, zm. 24 lipca 1979 w Warszawie) – polski poeta, prozaik, pieśniarz i tłumacz, laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1972); do listopada 1948 mieszkał we Francji. Zaliczany do grona poetów wyklętych.

Życiorys

Lata dziecięce

Urodził się w rodzinie polskich emigrantów w Charvieu (jako miejsce urodzenia podawał również Pont-de-Cheruy i Reveil), w departamencie Isère, w regionie Rodan-Alpy (wschodnia Francja). Był drugim dzieckiem Stanisława i Jadwigi Stachurów. Oprócz Edwarda, Stachurowie wychowywali jeszcze Ryszarda, Elianę i Jana. Na chrzcie otrzymał imiona Jerzy Edward (zmiany na Edward Jerzy dokonał dopiero w Polsce). Rodzice Stachury wyjechali do Francji w poszukiwaniu pracy. Mieszkali tam 26 lat, w tym przez 6 początkowych lat tułali się po kraju w poszukiwaniu zatrudnienia. Stachura od najmłodszych lat wykazywał talent do rysunku. Matka wspominała, że jeszcze podczas pobytu we Francji dziewięcioletni Edzio wraz z kolegą wymalowali ściany niedalekiej kafejki, wprawiając w zachwyt bywalców. Wspomnienia z dzieciństwa zawarte są w opowiadaniu Jak mi było na Mazurach (1962). Języka polskiego Stachura nauczył się we Francji, w polskiej szkole, do której uczęszczał w czwartki (dzień wolny od nauki). Rodzina wróciła do Polski w listopadzie 1948. Początkowo chcieli osiąść w Gliwicach, lecz zmienili plany i zamieszkali w Łazieńcu, niedaleko Aleksandrowa Kujawskiego. Tam po rodzicach matka odziedziczyła dom i kawałek pola. Dzieciństwo spędzone we Francji i nauka francuskiego miały spory wpływ na styl przyszłego poety.

Szkołę podstawową ukończył w 1952 i rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Ciechocinku, do którego uczęszczał do 1955. Do oddalonego od rodzinnego domu Ciechocinka początkowo dojeżdżał pociągiem, a jego ulubionym zajęciem było wyskakiwanie z pociągu dla skrócenia drogi do domu.

Debiut literacki przypadł na okres małej stabilizacji, na którą twórcy literaccy zareagowali stworzeniem „Orientacji Poetyckiej Hybrydy”. Stachura miał za sobą druk wierszy w „Twórczości”. Książkowym debiutem Stachury nie był jednak tomik poezji, lecz zbiór opowiadań Jeden dzień (1962)^[. Po jego wydaniu autor złożył podanie o przyjęcie do Związku Literatów Polskich. Dobry dzikus – tak zatytułował w „Odrze” recenzję Jednego dnia Jacek Łukasiewicz. Bohater jego prozy jawił się jako człowiek wyobcowany, widzący konflikt pomiędzy wolnością jednostki a ograniczeniami nakładanymi przez kulturę. Zaobserwować można było filozoficzne skłonności autora.

Życie prywatne

Nie miał dzieci. 5 kwietnia 1962 Stachura ożenił się z Zytą Anną Bartkowską, studentką Uniwersytetu Warszawskiego, pisarką posługującą się pseudonimem Zyta Oryszyn. Temu okresowi życia Stachury nadal towarzyszyły trudności materialne. 27 września 1972 małżeństwo zostało rozwiązane mocą wyroku sądowego (sygn. akt IIIC 1469/72 i IIIC 1970/72). Rozpad małżeństwa wpędzał Stachurę w zaburzenia depresyjne, podczas których myślał o samobójstwie. Odej­ście uko­cha­nej ko­biety było dla niego nie do za­ak­cep­to­wa­nia.

Stachura palił papierosy, nie stronił także od alkoholu, zwłaszcza tequili, jednak nie był od niego uzależniony.

Oprócz języka polskiego mówił płynnie po francusku i hiszpańsku, znał język rosyjski, niemiecki i angielski